Biyoğrafi

24.6.1950 Samsun

Eğitim

İlk, orta ve liseyi Çarşamba’da (Samsun) okudu. Yükseköğrenimine, İÜ/Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde başladı (1974-75), AÜ/DTCF’nde aynı bölümde son sınıfa kadar devam etti (1980).

Yazı

İlk yazı ve hikâye denemelerini lise yıllarında okul dergisi Oydaş’ta yayımladı (1967-71). Sinema dergisi Yedinci Sanat’ta “Bir taşra kasabasında sinema soruşturması” ile “Genelev kadınlarıyla sinema üzerine soruşturma” başlıklı iki çalışması yayımlandı (1974-75). Karikatür üzerine yazmaya başladı (1977). Türkiye Yazıları, Oluşum, Sesimiz, Edebiyat Cephesi, Dönemeç ve Adam Öykü ve Notos Öykü’de hikâyeleriyle göründü (1980-1992). Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi (1983), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (1986), GelişimLaurusse (1983), AnaBritannica (1986) ve Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi’nin (1997, 2005) karikatür maddelerini yazdı.  

Tiyatro

Lise yıllarında (1967-71) Cevat Fehmi Başkut (Göç), Yaşar Kemal (Teneke), Aziz Nesin (Toros Canavarı), Hayati Çorbacıoğlu (Ya Çıkarsa!) Nikolay Gogol (Bir Delinin Hatıra Defteri) ve Samuel Beckett’in (Godotyu Beklerken) sahne yapıtlarında oyuncu ve yönetmen olarak görev aldı.

Sinema

1972’de İstanbul’a –sinema alanında çalışmak üzere– yerleşti. Vedat Türkali, Bilge Olgaç, Atıf Yılmaz, Safa Önal, Yavuz Yalınkılıç, Atilla Gökbörü ve Ahmet Ündağ ile yönetmen yardımcısı olarak çalışma olanağı buldu (1972-78/1986-88). Bir film hikâyesi Zeki Ökten tarafından filme alındı (Ağrı Dağının Gazabı, 1973). İris Yayıncılık ve Filmcilik Ltd.Şti.’yi kurdu (1993). Senaryosunu yazdığı Türk Canlandırma Sineması Tarihi / 1931-1995 adlı belgesel filmini (Erdoğan Kar’la birlikte) çekti (1995).

Yayıncılık

İlk yayıncılık deneyimini aylık kültür-sanat dergisi Doğrultu’da yaşadı. Derginin altıncı sayısının künyesinde adı, ilk kez “teknik sorumlu” olarak geçti (1976). Ahmet Say’ın sahibi ve yayın yönetmeni olduğu aylık edebiyat dergisi Türkiye Yazıları’nın yayın kurulunda görsel malzeme sorumlusu olarak görev aldı (1978-83). Ankara’da, Güldiken Yayınları’nı kurdu ve –ticari kaygı düşünülmeksizin– iki çizgi albümü yayımlayarak yayıncılık sorumluluğuna adım attı (1980). Ankara Belediyesi Basın-Yayın Müdürlüğü’nde kültür sekreteri olarak görev yaparken çocuklara parasız dağıtılan on kitaplık dizi, “Bir Milyon Çocuk Kitabı” projesinin kitaplarını derledi ve yayına hazırladı (1979). İstanbul’da, İris Yayıncılık ve Filmcilik Ltd.Şti.’yi kurdu (1993). Önce dört aylık mizah kültürü dergisi Güldiken’i çıkardı (1993), sonra mizah kültürü alanında kitap yayınına başladı (1997).

Yapıtlar

• Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü-I / Tanzimat ve İstibdat Dönemi / 1867-1908, Adam Yay., İst., Eylül 1986, 324s.

• Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü-II / Meşrutiyet Dönemi / 1908-1918, Adam Yay., İst., Temmuz 1988, 438s.

• Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü-III / Kurtuluş Savaşı Dönemi / 1918-1923, İst., Ekim 1991, 376s.

• Karikatür Üzerine Yazılar, İris Yay., İst., 1997, 448s.

• Hayal (Hikâye), İris Yay., İst., Ekim 1994, 54s.

• Türk Canlandırma Sineması Tarihi / 1931-1995, İris Film / BTC-Video Belgesel, 11 Bölüm, 5, 5 saat, İst., 1995 (Araştırma ve senaryo Turgut Çeviker • Yönetmen: Turgut Çeviker-Erdoğan Kar)

Seçkiler

• İbret Albümü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Dairesi Başkanlığı Yay. No. 2, İst., 1992, 154s.

• Tanzimat İmzasız Karikatürler Antolojisi, Adam Yay., İst., Kasım 1986, 152s.

• Burun / Abdülhamit Karikatürleri Antolojisi, Adam Yay., İst., Aralık 1988, 176s.

• Meşrutiyet İmzasız Karikatürler Antolojisi, Adam Yay., İst., Şubat 1989, 200s.

• Su Karikatürleri Albümü, İSKİ, İst, 1992

• Carigraphia - Turkish Cartoons, Ministry of Culture, Turkish Republic, İst., 1995, 94s.

• Kent, Konut ve Yerleşim Üzerine Karikatürler - The Cıty, Homes & Settlements in Caricature (1908-1995), HABİTAT/HABİTART, İst., 1996, 80s.

• Türk Edebiyatında Futbol, YKY, 1. Baskı, İst., 2002, 351s.

• Posta Hikâyeleri, Dünya Yay., Nisan 2004, 120s.

• Karikatürkiye / Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi (1923-2008)-I / Tek Parti ve Demokrat Parti Dönemi (1923-1960), NTV Yay., 2010, 1-272+Vs.

• Karikatürkiye / Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi (1923-2008)-II / 27 Mayıs’tan Liberalizme (1960-1991), NTV Yay., 2010, 273-528+IVs.

• Karikatürkiye / Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi (1923-2008)-III / Merkezin Çöküşünden Muhafazakâr Demokrasiye (1991-2008), NTV Yay., 2010, 529-900s.

Yayınlar

Kurucusu ve sahibi olduğu İris Yayıncılık ve Filmcilik Ltd.Şti.’de yayına hazırladığı kitaplar:

• Hippokrates (Türkçesi: Mehmet Ali Kılıçbay), Gülmeye ve Deliliğe Dair, İst., 1979, 80s.

• Franz Rosenthal (Türkçesi: Prof. Ahmet Aslan), Erken İslâm’da Mizah, İst., 1979, 264s.

• Charles Baudelaire (Türkçesi: İrfan Yalçın), Gülmenin Özü, İst., 1979, 136s.

• Arthur Koestler (Türkçesi: S. Kabakçıoğlu-Ö. Kabakçıoğlu), Mizah Yaratma Eylemi, İst., 1979, 144s.

• John Morreall (Türkçesi: Aykut Aysevener-Şenay Soyer), Gülmeyi Ciddiye Almak, İst., 1979, 216s.

• Turhan Selçuk, Grafik Mizah, İst., 1998, 384s.

• Tan Oral, Yaza Çize, İst., 1998, 352s.

• Turgut Çeviker, Karikatür Üzerine Yazılar, İris Yay., İst., 1997, 448s.

• Turgut Çeviker, Hayal, İst., 1994, 54s.

• Can Külahlıoğlu (Çizgiler: Necati Abacı), Frankeştayn, Helena Rubinştayn ve Albert Aynştayn arasında fikir birliği olma ihtimali üzerine bir ince eleme, İst., 1999, 72s.

• “Fantazya Çok Para Yok / Karikatürlerle Bir Borç Ekonomisinin Tarihi / 1874-1954 (14 Ekim-15 Şubat”, Osmanlı Bankası Müzesi (Karaköy), İstanbul, 2003-04

Yayına Hazırladığı ve Derlediği Kitaplar

• 1970 Başkent Ödülleri, Ankara Belediyesi Yay., İst., 1980, 164s.

• Kırsal Kesim Çocukları / Çocuklararası Karikatür Yarışması - Çocuklararası Resim-Düzyazı Yarışması, TMMOB Ziraat Müh. Odası Yay., Ank., Şubat 1980

• Can Akınsal, Çizgiler - Bir Müthiş Gelecek Bir Miş’li Geçmiş, Güldiken Yay., Ank., [1980], 48s.

• Süha Mocan, Atila Kanbir, Mustafa Doğruer, Ümit Kartoğlu, Erkan Polat, Tüy Siklet - Spor Karikatürleri, Güldiken Yay., Ank., Ocak 1981, 72s.

• Nişan G. Berberyan, Terakki Edelim Beyler, Adam Yay., İst., Kasım 1986, 152s.

• Ali Fuat Bey, Osmanlı Tokadı, Adam Yay., İst., Kasım 1986, 152s.

• Salâh Bey’in Yüzleri, 40 Ambar / Sahaf& Galeri Yay., 1987, 34s.

• Cemil Cem, Silah ve Meşale, Adam Yay., İst., Ocak 1989, 238s.

• Halit Naci, Karagöz’ün Gör Dediği, Adam Yay., İst., Ocak 1989, 200 s.

• Sedat Simavi, Paramparça / Yeni Zenginler / Harp Fakirleri, Adam Yay., İst., Haziran 1993, 233s.

• Ramiz Gökçe, Gir, Kapanıyorum, Adam Yay., İst., Eylül 1992, 222s.

• Ahmet Rıfkı, Karşı, Adam Yay., İst., Haziran 1993, 220s. 

• Bedri Koraman, Siyaset Arenası, Kendi Yay., İst., Aralık 1994, 415s.

• Turhan Selçuk, İnsan Hakları - Human Rights, T.C. Kültür bakanlığı Yay., İst., 1995, 160s.

• Suavi Süalp, Zavallı Behçet, İnkılâp Kitabevi Yay.[’dan] 1. Baskı, İst., Ocak 1996, 70s.

• Adnan Veli [Kanık], Sosyete, Seçme Eserleri 1, İnkılâp Kitabevi Yay.[’dan] 1. Baskı, İst., Ocak 1996, 144s.

• Adnan Veli [Kanık], Uçan Daireler, Seçme Eserleri 2, İnkılâp Kitabevi Yay.[’dan] 1. Baskı, İst., Eylül 1996, 200s.

• Cenap Güven, Bir Mahkeme Öyküsü / Aziz Nesin Gülmece Öyküsü Ödülü-1996, İnkılâp Kitabevi Yay.[’dan] 1. Baskı, İst., Eylül 1996, 110s.

• Konur Ertop (Hazırlayan), Aziz Nesin’e Saygı / Bu Köy Hepten Delirdi mi? / Aziz Nesin Gülmece Öyküsü Ödülü-1996, Ekim 1996, 120s.

• Osman Cemal Kaygılı, Aygır Fatma, İnkılâp Kitabevi Yay.[’dan] 1. Baskı, İst., Ocak 1997, 222s.

• Abidin Dino, Kültür, Sanat ve Politika Üstüne Yazılar, Adam Yay., 1. Baskı, Ağustos 2000, 680s.

• Aziz Nesin (Genişleterek ve Güncelleştirerek Yayına Hazırlayan: Turgut Çeviker), Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı, Adam Yay.,[’dan] 1. Baskı, Ekim 2001, 734s.

• Abidin Dino, Sinan, YKY, 2. Baskı, İst., 2002, 94s.

• Turhan Selçuk, Önce Çizgi Vardı... – “çizgide 60. yıl”, Cumhuriyet Kitapları, İst., 1. Baskı, Temmuz 2003, 300s.

• Gültekin Emre (Hazırlayan), Posta Şiirleri, Dünya Yay., Eylül 2003, 122s.

• Onat Kutlar Kitabı, 43. Antalya Film Festivali Yayını, Eylül 2006, 608s.

• Anonim, Karagöz Mutfakta, Çiya Yay., İst., 2010

• Julian Barnes (Türkçesi: Özcan Kabakçıoğlu), Mutfaktaki Tarifbaz, Çiya Yay., İst., 2011

• Gabriele von Arnim (Türkçesi: Sevinç Altınçekiç), Yemek, Çiya Yay., İst., 2011

• Dr.Phil. Hâmit Z. Koşay - Akile Ülkücan, Anadolu Yemekleri ve Türk Mutfağı, Çiya Yay., İst., 2011

Öğretim Görevlisi Olarak

• “Karikatür Tarihi”, Bilar A.Ş. (Halk Üniversitesi), (İst., 1982)

• “Türk Canlandırma Sineması Tarihi Dersi”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi - Güzel Sanatlar Fakültesi - Canlandırma Sanatları Bölümü, (1996-1997)

• “Karikatür Tarihi-Karikatür Analizi Dersi”, Yeditepe Üniversitesi - İletişim Fakültesi - Gazetecilik Bölümü, (2006)

Sergiler İçin Araştırma, Kaynak Sağlama ve Kratörlük

• “Osmanlı Karikatürü Sergisi”, Karikatürcüler Derneği Galerisi (Sultanahmet) İst., 1983

• “Salâh Birsel’in 69. Yılı İçin Salâh Bey’in Yüzleri Portre Sergisi”, 40 Ambar Sahaf&Galeri (Beyoğlu Aslı Han), İst., Ekim 1987

• “Karikatürlerle Cumhuriyet Belgesel Sergisi” / 20 Ekim-3 Kasım, Pimapen Kültürevi (Osmanbey), İst., 1998

• “İki Şehir İstanbul Lizbon - İki Şair Yahya Kemal Fernando Pessoa / Two Cities Istanbul Lizbon Two Poets Yahya Kemal Fernando Pessoa”, Lizbon Belediye Sarayı Camara Municipal De Lisboa, 16/31.12.1994

• “Kent, Konut ve Yerleşim Üzerine Karikatürler - The Cıty, Homes&Settlements in Caricature (1908-1995)”, HABİTAT/HABİTART, T.C. Kültür Bakanlığı İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Galerisi / 3-14 Haziran / June (Beyoğlu), İst., 1996

• “Fantazya Çok Para Yok / Karikatürlerle Bir Borç Ekonomisinin Tarihi / 1874-1954 (14 Ekim-15 Şubat”, Osmanlı Bankası Müzesi (Karaköy), İstanbul, 2003-04

• “Cemil Cem Sergisi”, “Cemal Nadir Güler Sergisi”, “Turhan Selçuk Sergisi”, “Necati Abacı Sergisi”, “Ramiz Gökçe Sergisi”, Eczacıbaşı Sanal Müze (sanalmuze.com), İst., 2003’den başlayarak.

• “101 Dergi - ‘Dündan Bugüne Türkiye’nin Dergileri’” (Yapı Kredi Kültür Merkezi - Arşiv Sergisi Galerisi - Beyoğlu), İst., 2001

Yayın Yönetmenliğini Üstlendiği Dergiler

• Güldiken “Dört aylık mizah kültürü dergisi”, İris Yay., Sayı: 1-37, İst., 1993-06

• Diyojen “Haftalık politik mizah dergisi”, Artos Yay., Sayı: 1-7, İst., 1997

• Posta Kutusu “Üç aylık posta kültürü dergisi”, Dünya Yay., Sayı: 1-4, İst., 2003-04

• Yemek ve Kültür, “Üç aylık yemek kültürü dergisi”, Çiya Yay., Sayı: 1-2, İst., 2005

Kurumsal Görevler

• Ankara Belediyesi Basın-Yayın Müdürlüğü’nde Kültür Sekreterliği (1979-80).

• Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık “Dergi ve Sergi Çalışma Kurulları” üyeliği, İst., 2001-03.

• Yapı Kredi Kültür Merkezi - Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi, “Mektup Arşivi Sorumluluğu”, İst., 2001-03

Kurumsal Üyelikler

• Türkiye Yazarlar Sendikası

• Edebiyatçılar Derneği

Kurumsal Kurucu Üyelikler

• TÜRSAK /Türkiye Sinema ve Audiovisüel Kültür Vakfı

• Tarih Vakfı / Türkiye Toplumsal Tarih Vakfı